نوشته: هادی علی‌پناه
مقدمه
به پنج سال پیش نگاه می‌کنم. به دوره شش ماهه‌ای که در حال ایده پردازی، تحقیق و آماده سازی نسخه اولیه فیدان بودیم. اخبار فیلم کوتاه در آن دوره عمدتا شامل اخبار روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران بودند. اخباری که بیشتر روی فعالیت‌های کلی انجمن تمرکز داشتند. در این بین پوشش اخبار مستقیم مربوط به فیلم‌های کوتاه ــ چه اخبار مربوط به تولید و چه اخبار مربوط به موفقیت‌های جشنواره‌ای ــ بخش بسیاری اندکی از اخبار مخابره شده از سوی روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران را شامل می‌شدند. تنها وب‌سایت فعال دیگر در این حوزه «پایگاه خبری فیلم کوتاه» بود که بخش اندکی از اخبار مربوط به این حوزه را پوشش می‌داد و متن اخبار تدوین شده از سوی گردانندگان این وب‌سایت شامل چند جمله کوتاه و تلگرافی ساده بود. البته ما قدردان فعالیت این وب‌سایت هستیم و دلیل اصلی این نقص را خلاء فرهنگی در حوزه رسانه‌ای فیلم کوتاه می‌دانیم. وب‌سایت انجمن صنفی فیلم کوتاه (هر چند که دیگر نسخه‌های پیشین آن در دسترس نیست و تمامی مطالب درج شده بر روی آن از دست رفته است یا حداقل در دسترس عموم قرار ندارد) نیز عمدتا وب‌سایتی راکد بود. حضور فیلم کوتاه در خبرگزاری‌ها و نشریات چاپی نیز صرفا به بازنشر اخبار روابط عمومی نهادهای دولتی مانند انجمن سینمای جوانان ایران، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران محدود بود. اخباری که با نزدیک شدن به برگزاری هر دوره جشنواره فیلم کوتاه پررنگ‌تر و با پایان یافتن آن کم‌رنگ می‌شد. در واقع خبرنگاران حرفه‌ای حوزه سینما در کار روزانه خود یا اصلا اخبار فیلم کوتاه را مورد توجه قرار نمی‌دادند یا به صورت بسیار پراکنده و غیر تخصصی به آن می‌پرداختند که آن نیز صرفا شامل بازنشر اخبار ارسالی می‌شد. متاسفانه انتشار کوتاه مدت «نشریه تخصصی فیلم کوتاه» و پرونده‌های منتشر شده در مجله «فیلمنگار» نیز در مورد اول به دلیل عدم حمایت از انتشار مداوم نشریه و در مورد دوم به دلیل ناآگاهی گردانندگان اصلی هرگز موفق به ایجاد تغییری مشخص نشد.
فیدان
در آغاز اخبار فیلم کوتاه برای ما مسئله‌ای فرعی بود. با وجود وب‌سایتی که به نام «پایگاه خبری فیلم کوتاه» فعالیت می‌کرد نیازی به تاسیس یک پایگاه خبری دیگر نمی‌دیدیم و ترجیح می‌دادیم تنها امیدوار به بهبود عملکرد این وب‌سایت باشیم و آن را در کنار خود داشته باشیم. در واقع ایده فیدان تولید محتوای تخصصی و گسترش نقد فیلم کوتاه بود. اما با همفکری دوستان بخش فرعی اخبار فیلم کوتاه را نیز در ساختار فعالیت سایت قرار دادیم. این بخش قرار بود تنها با انتشار اخبار مهم و پوشش رویدادهای اصلی در حوزه فیلم کوتاه بخش کوچکی از مطالب فیدان را به خود اختصاص دهد. اما تلاش ما بر این بود که همان تعداد اندک اخبار با کیفیتی حرفه‌ای و نه صرفا در راستای خبر رسانی، به منظور ارائه الگویی تخصصی‌تر و استانداردتر در چگونگی انتشار اخبار منتشر شوند. از این رو نه مانند اغلب فعالان این حوزه که چشم به راه ارسال اخبار از سوی روابط عمومی‌ها هستند، بلکه به مانند یک خبرنگار به دنبال اخبار بودیم. تلاش کردیم از طریق ارتباط مستقیم با فیلم‌سازان و نهادهای فعال، اخباری که یا کلا منتشر نمی‌شدند و یا صرفا محدود به صفحات شخصی در شبکه‌های اجتماعی بودند را اخذ و بعد از تنظیم و درج اطلاعات کامل ــ در توضیح اهمیت آن ــ منتشر کنیم. حتی انتشار اخبار را صرفا محدود به فیدان نمی‌دانستیم و سعی می‌کردیم از طریق برقراری ارتباط با همکارانمان در خبرگزاری‌های رسمی، اخبار را در اختیار آن‌ها قرار دهیم تا نشر گسترده‌تری داشته باشند. به همین دلیل هم، ناخواسته اما با کمال میل به عنوان روابط عمومی فیلم‌ها و حوزه فیلم کوتاه فعالیت می‌کردیم. شاید فیلم‌سازانی که در آن دوره با ما در تماس بودند این جمله را به خوبی از سوی ما به خاطر داشته باشند که: «خبر فعالیت‌ها و موفقیت‌های شما صرفا مال شما نیست، بلکه ازان خانواده فیلم کوتاه است و باید برای توجه بیشتر مخاطبان و مسئولان به این حوزه از آن بهره‌برداری کنیم». و البته هنوز هم بر این باوریم. در نهایت به گواه بازخوردهایی که دریافت می‌کردیم و گسترش درج اخبار فیلم کوتاه در رسانه‌های مختلف و نیز ارتقاء کیفیت اخبار منتشر شده از سوی رسانه‌های همکارمان، خبر فیلم کوتاه به سرعت و علارغم هدف گذاری‌های اولیه فیدان به بخش اصلی سایت بدل شد. بخشی که البته به شناسانده شدن هر چه بیشتر فیدان و دست‌یابی آن به جایگاه کنونی نیز کمک کرد. از این رو قدردان تمامی دوستانی هستیم که اخبارشان را برای ما ارسال می‌کردند.
امروز
حالا دیگر خبر فیلم کوتاه بخش مهمی از اخبار سینمایی مخابره شده در روز را به خود اختصاص می‌دهد. تعدادی از خبرگزاری‌های اصلی یک خبرنگار متمرکز در حوزه فیلم کوتاه دارند و کیفیت انتشار اخبار به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است. حالا دیگر «پایگاه خبری فیلم کوتاه»، «وب سایت انجمن سینمای جوانان ایران» و «وب سایت تخصصی ایسفا» اخبار فیلم کوتاه را در اختیار مخاطبان چندین هزار نفری خود قرار می‌دهند و فیلم‌سازان با اتکا به اخبار موفقیت‌ها و فعالیت‌هایشان مسیر خود در فیلم‌سازی را هموارتر می‌کنند. حالا دیگر حتی تازه واردترین فیلم‌سازان فیلم کوتاه از اهمیت انتشار اخبارشان، برقراری رابطه با نهادهای خبری و چگونگی درج اخبار مطلع هستند. تعدادی از نشریات توجه به فیلم کوتاه را در برنامه فعالیت خود قرار داده‌اند و در مدتی کوتاه چندین برنامه تلویزیونی در مورد فیلم کوتاه ساخته شد که از صمیم قلب امیدواریم تداوم داشته باشند و بیش از پیش گسترش پیدا کنند.
دیگر خبر فیلم کوتاه روی پای خودش ایستاده و خوشحالیم که نقشی کوچک در این امر داشته‌ایم. اما امروز خلاء‌ها و نواقص دیگری را می‌بینیم. پیش از آنکه بحث را ادامه بدیهم لازم است روی این موضوع تاکیدی دوباره کنیم که: «فیدان رسانه‌ای مستقل است، مستقل باقی خواهد ماند و با تمام محدودیت‌ها و سختی‌های مادی و معنوی، پافشاری روی فیلم کوتاه و ماندن در محدوده‌ی آن را به جان خریده و باز هم خواهد خرید.» ما سازمان و تشکیلاتی بزرگ نیستیم و نمی‌خواهیم باشیم. همراهانمان هر چند امروز اصلا کم تعداد نیستند اما همزمان حامیان ما نیز هستند و کوچک‌ترین چشم داشت مادی از ما ندارند. از آن‌ها بی‌نهایت سپاس گزاریم.
خداحافظی با خبر فیلم کوتاه
گردآوری، تنظیم و انتشار هر روزه اخبار فیلم کوتاه از ما زمان زیادی می‌گیرد. مسئله‌ای که با توجه به انتشار همان اخبار از سوی رسانه‌های همکارمان دیگر برای ما به امری غیرضروری بدل شده است. چرا که ما همواره خود را نه خبرنگار این حوزه که منتقد و تحلیل‌گرش می‌دانیم. از این رو دوست داریم خلاء‌های موجود در این بخش را پوشش دهیم. دوست داریم به اهمیت گزارش و تحلیل، به اهمیت نقد و مطالعه و پژوهش، و در یک کلام به اهمیت ارتقاء دانش و آگاهی در این حوزه اشاره کنیم. از همان روز نخست فیدان قرار بود همین کار را بکند. تا به امروز هم هر چه در توان داشته را صرف این منظور کرده. اما امروز نیاز بیشتری برای توجه به این حوزه‌ها می‌بینیم. به شکل غم انگیزی تاریخ فیلم کوتاه ایران تاریخی مجهول است و به شکل غم انگیزتری عمده آسیب‌های وارد در تمامی حوزه‌های فیلم کوتاه ناشی از دانش و آگاهی اندک است. از سوی فیلم کوتاه به خاطر این ذات انکار ناپذیرش که همواره شاهد ورود تعداد زیادی فیلم‌ساز جوان است باید پایگاهی برای تولید محتوای تخصصی، بازنشر آن و اهمیت بخشیدن به آن داشته باشد. فیدان از ابتدا قرار بود چنین پایگاهی باشد.
پس از امروز در راستای «گسترش فعالیت‌های فیدان» و بازگشت به ایده و رسالت اصلی‌اش بخش انتشار اخبار را به کلی تعطیل خواهیم کرد. فیدان دیگر اخبار فیلم کوتاه را پوشش نخواهد داد چرا که معتقدیم اخبار فیلم کوتاه در دستان امین همکارانمان به خوبی پوشش داده می‌شوند. ما در فیدان ایده‌های نیمه کاره و اجرا نشده متنوعی داریم از این رو از امروز وقت‌مان را صرف آن‌ها خواهیم کرد.
جایگزین | در توضیح اهمیت گزارش به جای خبر
فیدان دیگر خبر منتشر نخواهد کرد، اما به نظر ما اهمیت گزارش‌های تحلیلی در حوزه رسانه‌ای و مصاحبه‌های تخصصی خلائی بزرگ را تجربه می‌کند. از این رو بخش اخبار فیدان با یک تغییر روند به بخش «گزارش» تغییر نام خواهد داد تا از این به بعد با انتشار گزارش‌های مفصل و تحلیلی از رویدادهای فیلم کوتاه (از جشنواره‌های گرفته تا اکران‌ها، حوزه مدیریت فیلم کوتاه، کیفیت تولیدات و ثبت آمار موفقیت فیلم‌ها و فیلم‌سازان) را پوشش بدهیم. از سوی دیگر با تمرکز و فراغ بال بیشتر در حوزه نقد، پژوهش و آموزش فیلم کوتاه فعالیت خواهیم کرد. از این رو حذف اخبار فیلم کوتاه نه یک امر کاهنده که در راستای گسترش فیدان خواهد بود.
اطلاع رسانی و فرهنگ‌سازی در مورد اکران فیلم کوتاه و پوشش ویژه جشنواره‌های مهم داخلی در راستای ارتقاء کیفیت برگزاری‌شان از دیگر فعالیت‌های رسانه‌ای فیدان خواهد بود. چرا که بر این باوریم در این بخش‌ها هنوز نیازمند تلاش بیشتر هستیم. فیدان از این به بعد فعالیت‌های نهادها و تصمیمات مدیریتی حوزه فیلم کوتاه را دقیق‌تر بررسی خواهد کرد و مورد تحلیل قرار خواهد داد. و در نهایت فیدان «وب سایت تخصصی فیلم کوتاه» خواهد بود. بیشتر از قبل.
(بر خود می‌بالیم که تا به امروز مطالب تحلیلی، آموزشی و نقدهای منتشر شده بر روی فیدان همواره پر بازدیدترین مطالب فیدان بودند و نه اخبار.)
فیلم کوتاه
ما به نیروی رهایی بخشی و ترمیم‌گر فیلم کوتاه باور داریم. ما فیلم کوتاه را مهم‌تر و بهترین امکان برای جستجو کردن و دست یافتن به «سینمای بهتر» می‌دانیم. ما به سینما و فیلم کوتاه باور داریم و بر این موضوع پافشاری خواهیم کرد که فیلم‌سازن فیلم کوتاه نه در یک بُعد که باید در ابعاد مختلف و گسترده‌تر حمایت شوند.
فیدان یعنی «نهال»، ما چاره‌ای جز رشد و بالندگی نداریم و می‌دانیم که خانواده فیلم کوتاه را در کنار خودمان داریم. سپاس.
فیدان در شبکه‌های اجتماعی