همکار گرامی آقای یوسف کارگر مطالبی در مورد حضور فیلم‌های کوتاه در بخش شورت فیلم کرنر جشنواره کن تدوین کرده‌اند که در عین هم عقیده بودن با بخش‌هایی از آن، لازم دانستم به‌عنوان فردی که دو بار در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ در این جشنواره حاضر بودم نکاتی را به‌عنوان تجربه شخصی، با دو برخورد متفاوت در دو سال، از زاویه‌ای دیگر عنوان کنم.
طبیعتاً حضور در بزرگ‌ترین و پرزرق‌وبرق‌ترین جشنواره فیلم جهان، برای هر فیلم‌ساز جذابیت‌هایی دارد که قابل کتمان نیستند. این فقط مربوط به فیلم‌سازان ایرانی نیست و من در گپ و گفت با فیلم‌سازانی از انگلستان، ونزوئلا، مراکش، اسپانیا، پرتقال، ایتالیا و… که گاهی حالت مصاحبه به خود گرفتند نیز بسیار به این مورد برخوردم. حتی آقای محمد حقیقت کارگردان، روزنامه‌نگار و منتقد سینما که سال‌هاست در پاریس به سر می‌برند در سال ۲۰۱۳ به شوخی به من گفتند «از بد جایی شروع کردی، چون دیگر هیچ جشنواره‌ای به چشمت نخواهد آمد!». این حرف تا زمانی درست است که شما بدون هدف قبلی و صرفاً به‌قصد حضور به جشنواره‌ای بروید. در برخورد اول جشنواره کن رویدادی شگفت‌انگیز و بی‌نظیر خواهد بود، اگر فردی درگیر این شگفتی‌ها بماند؛ هر روز که می‌گذرد، به‌عنوان فیلم‌سازی که در بخش شورت فیلم کرنر [که خودش زیرمجموعه‌ای از بازار فیلم کن است]، در مواجهه و مقایسه با فیلم‌های بخش مسابقه، امکان دل‌زدگی به دلایل مختلف وجود دارد. چراکه فیلم‌ساز فیلمش را در کاتالوگی حجیم، مابین مشخصاتِ شمار زیادی از فیلم‌ها پیدا می‌کند. همچنین برای یک شورت فیلم کرنری در اکثر فعالیت‌ها ازجمله دیدن فیلم‌های بخش مسابقه محدودیت‌هایی وجود دارد.
اما با تمام این اوصاف، شورت فیلم کرنر بستری است که فیلم‌ساز باید بداند چگونه از آن بهره ببرد. بستری که در ابتدای ورودم به کن در سال ۲۰۱۳ آن را نمی‌شناختم اما دو سال بعد (۲۰۱۵) واقف به آن دوباره راهی کن شدم. این بار مشخصاً این سؤال را از فیلم‌سازانی که برای بار دوم یا حتی بیشتر در شورت فیلم کرنر شرکت کرده بودند پرسیدم که چرا دوباره به کن آمده‌اند؟ عمده پاسخ‌ها دو مورد بودند: ساختن ارتباط هرچه بیشتر و مؤثرتر و فروش فیلم به خریداران.
درواقع این خود فیلم‌ساز است که باید سعی نماید از زرق‌وبرق جشنواره، فرش قرمز، فیلم‌های بخش مسابقه و دیدن ستارگان (البته از دور) دور شده و از پتانسیل‌های حضور در شورت فیلم کرنر بهره ببرد. در ادامه شماری از این پتانسیل‌ها را شرح می‌دهم:
۱- دیدن فیلم کوتاه: مشخص است که تعداد فیلم‌های قابل‌پذیرش در بخش مسابقه هر جشنواره محدود است اما این لزوماً به این معنی نیست که تمام فیلم‌هایی که به بخش مسابقه راه نیافته‌اند فاقد ارزش هنری هستند. در شورت فیلم کرنر شما با دریایی از فیلم کوتاه مواجه هستید که امکان دیدن رایگان آن‌ها را به‌دفعات در دیجیتال لایبرری دارید (هر نوبت حداکثر یک ساعت که مجدداً می‌توان از کتابخانه خارج شد و در صف ورود قرار گرفت). به‌عنوان‌مثال در کن ۲۰۱۵ به‌طور متوسط روزانه ۳ ساعت فیلم کوتاه می‌دیدم. طبیعتاً تمام فیلم‌ها ممکن است ارزش دیدن نداشته باشند که به‌راحتی می‌توان فیلم دیگری را انتخاب نمود. ازجمله اهداف من دیدن فیلم‌های مربوط به کارگاه‌های آقای کیارستمی در کشورهای مختلف بود که موفق به دیدن حداقل ۲۰ مورد آن‌ها شدم. بسیاری از این فیلم‌ها و حتی فیلم‌های کوتاه بخش مسابقه ممکن است هیچ‌وقت در داخل ایران در دسترس ما قرار نگیرند.
۲- ارتباطات: نوع ارتباطاتی که در جشنواره کن شکل می‌گیرد تا حد زیادی بستگی به رویکرد و هدف فیلم‌ساز دارد. عموماً ارتباطات با فیلم‌سازان کشورهای مختلف به همان سرعت که در شورت فیلم کورنر شکل می‌گیرد، به همان سرعت نیز کمرنگ می‌شود، اما تعداد زیادی خریداران فیلم، پخش‌کنندگان و کیوریتور Curator (مدیران هنری جشنواره‌ها) و مسئول از جشنواره‌های گوناگون در کن حضور دارند. هیچ‌یک از این افراد به دنبال شما نمی‌آیند. این وظیفه فیلم‌ساز است که آن‌ها را پیدا کند و خود را به آن‌ها بشناساند، لینک فیلم بدهد، ایمیل و تلفن بگیرد و در تداوم این رابطه تلاش نماید. برای فیلمش به‌موقع سالن پخش رزرو نماید (که تا ۹ نفر رایگان است) و افرادی را به سالن بکشاند که فکر می‌کند مهم است فیلمش را ببینند. کما اینکه در مینی اسکرینینگ فیلمم در ۲۰۱۳ کیوریتور جشنواره فیلم مراکش فیلم را دید و به من پیشنهاد داد فیلم را به جشنواره‌شان بفرستم. همچنین در ۲۰۱۵ با پیگیری زیاد موفق شدم با حدود ۳۰ نفر از خریداران فیلم از مراکز گوناگون قرار ملاقات بگذارم. ارزشی که این افراد برای شما قائل می‌شوند (فارغ از اینکه نتیجه چه باشد) و زمانی که برای شما می‌گذارند و نظرشان را بدون تعارف‌های معمول به شما می‌گویند انگیزه‌های جدید به شما می‌دهد.
۳- صبحانه با خریداران و مسئولان جشنواره‌ها: ضمن اینکه یکی از برنامه‌های مهم شورت فیلم کرنر که کمتر به آن اشاره می‌شود اصطلاحاً «صبحانه با خریداران» نام دارد که به لحاظ نسبت ظرفیت نفرات و به نسبت افراد شرکت‌کننده در شورت کرنر بسیار محدود است و فیلم‌ساز باید قبل از شروع جشنواره از طریق ایمیل رزرو را انجام دهد. شما یک صبح تا ظهر فرصت دارید با یک گروه از خریداران فیلم کوتاه و کیوریتورهای جشنواره‌های آتی در یک سالن ایزوله که هرکسی حق ورود به آن را ندارد باشید و به‌نوبت و در محیطی کاملاً دوستانه به معرفی خودتان و فیلم‌تان بپردازید. این هنر شماست که چگونه از این امکان طلایی بهره ببرید و ارتباط را فراتر از آن جلسه ادامه دهید.
۴- کارگاه‌ها: کارگاه‌ها و پنل‌های جانبی از دیگر بخش‌های مهم هستند که شاید در نظر اول خسته‌کننده به نظر بیایند اما می‌توانند حاوی نکات ارزشمندی باشند. به‌عنوان‌مثال در کن ۲۰۱۳ امکان حضور در یک ورکشاپ ۴ ساعته را یافتم که برگزار کننده آن شبکه شورت تی وی انگلستان بود و در آنجا برای اولین بار توسط کریس تیدمن از مدیران ارشد شبکه با اصطلاح مهم «پیچینگ» و نحوه پیچینگ آشنا شدم. واژه‌ای که گمان می‌کنم برای بسیاری از فیلم‌سازان ایرانی غریب بود و حدود ۲ سال بعد در جشنواره فیلم کوتاه تهران توسط آقای مهرداد اسکویی به‌طورجدی به آن پرداخته شد و سال گذشته در کنار جشنواره جهانی فجر نیز کارگاهی با همین نام توسط جن میلر برگزار شد. هم‌اینک اهمیت پیچینگ بین فیلم‌سازان در حال آشکار شدن است. و یا در کن ۲۰۱۵ یک پنل بسیار باارزش با موضوع حضور در جشنواره‌های فیلم کوتاه توسط دو تن از تهیه‌کنندگان آمریکایی برگزار شد و نمودار یک‌ساله جشنواره‌های جهانی و میزان اهمیت هر جشنواره در آن عنوان گردید. نکته جالب اینکه در دل جشنواره کن جشنواره‌هایی نظیر کلرمون فرانسه معرفی شدند که اهمیتشان در حوزه فیلم کوتاه به‌مراتب بیشتر از جشنواره کن هستند.
۵- فاند: در همان راهروی زیرزمین کاخ، جایی که شورت فیلم کرنر دایر است، غرفه‌های متعددی وجود دارد که برخی از آن‌ها مربوط به مؤسساتی است که از فیلم‌سازان فیلم کوتاه حمایت مالی می‌کنند. برای مثال غرفه Touscoprod، البته بازهم خود فیلم‌ساز است که بایستی پیگیری کند و با آن‌ها قرار ملاقات بگذارد.
خلاصه مطلب اینکه، حضور در هر جشنواره پایان راه نیست، شروع راه است. هر جشنواره شرایط خودش را دارد، این خود فیلم‌ساز است که باید با شناخت و مطالعه قبلی و با آمادگی وارد یک جشنواره شود. تک‌تک آیتم‌ها در میزان بهره بردن از جشنواره مهم هستند، از رزرو محل اقامت مناسب و به همراه داشتن تمام موارد لازم، تا داشتن خط تلفنی که اینترنت هم داشته باشد (بسیاری از جشنواره‌ها اینترنت رایگان در اختیار تمام شرکت‌کننده‌ها قرار نمی‌دهند، ازجمله جشنواره کن). چنین بخش‌های جنبی و غیررقابتی مانند شورت فیلم کرنر در اکثر جشنواره‌ها مانند برلین و سن‌سباستین وجود دارد، اما جشنواره کن در حالت کلی به دلیل جذابیت‌های زیادی که دارد (که البته این مورد هم بی‌تأثیر نیست که جشنواره در شهری کوچک برگزار می‌شود که در آن دوره کلیه فعالیت‌های شهر در حوزه جشنواره و متمرکز بر این مورد است و این مسئله آن را از جشنواره‌های دیگر متمایز ساخته است.)، نه‌تنها در ایران، بلکه حتی بین خود اروپاییان هم موردتوجه بیشتری قرار گرفته است. به لطف اعتبار جهانی بزرگانی همچون عباس کیارستمی، اصغر فرهادی و جعفر پناهی، در فستیوال‌ها و به‌ویژه فستیوال کن، احترام زیادی برای فیلم‌سازان ایرانی قائل هستند و به‌مجرداینکه متوجه شوند شما ایرانی هستید نگاه ویژه‌ای به شما خواهند داشت که باید قدر این ارزش را دانست. در جشنواره کن اگر در بخش شورت فیلم کرنر حاضر هستید برای اینکه حداکثر استفاده را ببرید، لازم است فکر و ذکرتان در همان زیرزمین کاخ متمرکز باشد و به اتفاقات پرسروصدای سایر قسمت‌ها و حضور ستارگان و مراسم‌های باشکوه پیرامون کمتر توجه کنید. هرچند، میزانی از این توجه اجتناب‌ناپذیر است و گاهی برای فرونشاندن عطش کنجکاوی تا حدی لازم.
پ.ن. فیدان: در مطلبی که با عنوان «شورت فیلم کرنر چیست؟ یا چرا نباید از حضور فیلم‌تان در آن زیاد خوشحال شوید!» پیش‌ازاین منتشر کرده‌ایم، یکی از بندهای مهم متن بر این نکته تأکید دارد که تمامی مزایای حضور فیلم‌ها در این بخش از بازار فیلم جشنواره کن منوط بر حضور خود فیلم‌ساز و تلاش خود او برای معرفی و ارائه فیلمش است. موردی که در متن خانم امین‌زاده نیز اهمیت آن مشهود است.
فیدان در شبکههای اجتماعی