گردآوری و ترجمه: فرزاد شهاب
منابع: Filmmaking Lifestyle، studiobinder
اخلاق و آداب صحنه فیلم‌برداری چیزی نیست که خواسته متفاوت از طرف هر کارگردان باشد و بلکه مجموعه قوانین و آدابی است که همه صحنه‌های فیلم‌برداری بر اساس آن زنده می‌مانند! هر کس در جهان فیلم‌سازی وظیفه‌ای دارد که باید آماده به انجام آن باشد.
تا زمانی که نظم رعایت شود و دستورات اجرا شوند، فرآیند فیلم‌سازی به شکل روان پیش می‌رود؛ اما وقتی کسی نظم طبیعی موجود را برهم بزند به آشفتگی و سوء تفاهماتی منجر می‌شود که می‌تواند باعث مجادله‌های جدی شده یا حتی به لغو شدن فیلم بیانجامد.
اگر شما قوانین و آداب صحنه فیلم‌برداری را ندانید، تبدیل به مهره‌ای برای نابودی تولید آن فیلم خواهید شد. مگر آنکه این هدف را در سر داشته باشید؛ این مقاله درباره چندین قوانین اولیه در باب اخلاق در صحنه است که برای داشتن صحنه‌ای سالم‌تر و کارآمد‌تر باید دنبال کرد.
قانون شماره یک: معرفی‌ها مهم هستند!
وقتی به عنوان یکی از عوامل فیلم انتخاب می‌شوید، آشنایی با همه افراد سر صحنه فیلم حیاتی است. در اولین روز کار خود وقت بگذارید و خود را به همه و هر کس معرفی کنید، انتظار نداشته باشید همه نام شما را به خاطر بسپارند، اما اخلاق اینگونه حکم می‌کند. معرفی درست بهترین روش برای ایجاد ارتباط با دیگر عوامل است تا مطمئن شوید در کارهای آتی و درصورت نیاز به شما، کار به روان‌ترین و دوستانه‌ترین شکل ممکن پیش می‌رود.
قانون شماره دو: هر روز، روزی نو است!
هر چیزی خارج از صحنه فیلم‌برداری اتفاق می‌افتد، زندگی شخصی شماست و نباید تاثیری در کیفیت کاری شما داشته باشد. این یکی از قدیمی‌ترین آداب و قوانین صحنه است.
هر روز فیلم‌برداری باید در اختیار کار باشد و تلاش برای انجام کار به بهترین شکل ممکن. سردرد، مریضی، مشکل عاطفی، اقوام در بیمارستان و… هیچکدام نباید هنگام کار شما مهم باشند. اگر حس می‌کنید نمی‌توانید مشکلات را در خود نگه دارید، بهتر است یک روز از کار مرخصی بگیرید و خانه بمانید تا اینکه فرآیند فیلم‌سازی را خراب کنید.
قانون شماره سه: حواستان به رفتارتان باشد و عصبانی نشوید
هر نقشی که در صحنه دارید، چه کارگردان باشید چه کارآموز، باید نسبت به رفتارتان با همکاران خود دقیق و مودب باشید. اگر عصبانی یا ناراحت هستید، هیچکس نباید بفهمد. تا ده بشمرید، نفس عمیق بکشید، چیزی بخورید؛ هرچیزی که باعث شود اعصاب خود را تحت کنترل نگه دارید. راجع به رفتارتان سر صحنه باملاحظه باشید.
قانون شماره چهار: با سکوت در صحنه بسازید!
قطعا می‌دانید که وقتی کارگردان «حرکت» را می‌گوید، غیر از بازیگران که در حال انجام کارشان و دیالوگ گفتن هستند، هیچ صدایی سر صحنه نباید بیاید. پس این قانون را به خاطر داشته باشید!
بله؛ موبایل‌های هوشمند از ابزار حیاتی و مهم بسیاری از عوامل فیلم هستند، اما شما نباید بگذارید یک صدای ناگهانی فیلم‌برداری را متوقف کند. صدای موبایل خود را خاموش کنید و مطمئن شوید حتی صدای ویبره هم توسط نزدیکان شما شنیده نشود.
به جز موبایل، حواستان به صداهای خودتان هم باشد و آنرا پایین نگه دارید. هرچقدر کمتر، بهتر. بیشتر ستارگان از عوامل پرحرف خوششان نمی‌آید؛ پس جزو این دسته نباشید!
قانون شماره پنج: جایگاه خود را بدانید
صحنه فیلم‌سازی یک ساعت بزرگ است که هر نفر از عوامل از چرخ دنده‌های حیاتی آن است. مهم است بدانید که فارغ از هرکاری که انجام می‌دهید، شما مهم هستید و کارتان مهم است.
پس نیازی نیست که کارگردان را راجع به شیوه دکوپاژش موعظه کنید یا به فیلم‌بردار بگویید چگونه یک صحنه را نور بدهد! این حرف‌ها فقط باعث اذیت شدن مخاطب و از بین رفتن احترام موجود در صحنه می‌شود. شما می‌دانید وظیفه شما در فیلم چیست، پس انجامش دهید. اگر همه این قاعده را دنبال کنند، فیلم سریع به اتمام می‌رسد!
قانون شماره شش: به عوامل خود اعتماد کنید
شرکت ما فیلم‌برداری‌های زیادی را پشت سر گذاشته و بررسی کرده است و کارشناسان ما همه موافقند و شدیدا به اهمیت این موضوع اصرار دارند که به هم دیگر در طول فرآیند فیلم‌سازی اعتماد کنید که اتمام کار در گرو زحمات تمام گروه است.
البته که اعتماد مسئله بنیادین هنگام تشکیل گروه است، اما وقتی که افراد را انتخاب کردید، به آن‌ها اعتماد کنید. اگر شما کارگردان هستید، باید فرآیند را رهبری کنید و نه اینکه به تمام کارهای همه سرک بکشید و موعظه کنید (قانون شماره سه را به خاطر بیاورید). به حرفه‌ای بودن و صلاحیت تیم خود اعتماد کنید و ادامه دهید.
قانون شماره هفت: چیزی را که برای شما نیست جابه‌جا نکنید!
هر وسیله‌ای در صحنه فیلم‌برداری جای مخصوص خود را دارد. اگر نمی‌دانید یک وسیله صحنه یا چیزی برای کجاست، به آن دست نزنید. احتمالا شما لوازم صحنه‌ای را جابه‌جا خواهید کرد که باعث از بین رفتن تداوم و راکورد فیلم شده و باعث مسخره شدن خودتان و فیلم خواهد شد! یا در شرایطی بدتر، جابه‌جایی لوازم فنی گروه دیگری بدون دانستن شیوه صحیح انجام این کار می‌تواند به خسارت‌های سنگین مالی (یا حتی جانی) منجر شود.
فقط در دپارتمان و گروه خودتان کار کنید و فقط با وسایلی که می‌دانید چه هستند و اجازه استفاده آن را دارید کار کنید. اگر چیزی به نظر وسط راه شما قرار دارد، شاید اینطور نباشد و دلیلی دارد!
قانون شماره هشت: توجه کنید!
توجه به هرچیزی که در اطراف شما می‌گذرد از وظایف اولیه همه عوامل فیلم است. شما نه تنها باید دستورات کارگردان را دنبال کنید، بلکه باید با دقت به بقیه عوامل نیز گوش دهید.
به عنوان مثال؛ قبل از وصل کردن شارژر موبایل‌تان به پریز، مطمئن شوید این عمل باعث خراب شدن تجهیزات نورپردازی نشود.
اگر دستیار کارگردان باشید، باید بدانید که چه چیزی کجا قرار دارد و چه نکات امنیتی باید رعایت شود. حواستان به تغییرات مسائل مختلف در روزهای مختلف و مسائل ایمنی روزهای بد نیز باشد. شغل شما به دانستن این‌ها متوسل است.
قانون شماره نه: حواستان به پوششتان باشد
با اینکه صحنه فیلم‌برداری مانند یک اداره بانک دارای قوانین سخت پوششی نیست، اما با این حال قوانین خاصی وجود دارند. بحث ممنوعیت‌های خاصی نیست، اما همیشه بهتر است حواستان به ظاهرتان باشد.
سعی کنید راحت بپوشید. دویدن با پاشنه بلند یا درست کردن یک پروژکتور نور با کت شلوار بهترین ایده نیست! به غیر از آن حواستان به رنگ‌ها هم باشد. رنگ‌های روشن (مانند زرد، سفید و حتی طوسی‌های روشن) نپوشید، زیرا به جز پرت کردن حواس بازیگران می‌تواند با بازتاب دادن نور باعث تغییرات رنگی و نوری در تصویر شود.
قانون شماره ده: بگویید «فهمیدم!»
یک مسئول دالی (مسئول حرکت دوربین) زمانی به من گفت «فهمیدم» پاسخی همگانی در صحنه‌های فیلم‌برداری است. هرسوالی که از شما پرسیده می‌شود یا کاری که به شما سپرده می‌شود، «فهمیدم» بهترین جواب است.
به غیر از جواب «فهمیدم» بهتر است سوال را نیز در جواب خود تکرار کنید. زیرا باعث می‌شود کسی که آن دستور را به شما داده است متوجه شود که شما به درستی منظور او را متوجه شده‌اید. این موضوع هنگام ارتباط با بیسیم (واکی تاکی) اهمیت بیشتری پیدا می‌کنید. از جواب‌های کلی و مبهم دوری کنید و سعی کنید ارتباطات خود را به دقیق‌ترین و کارآمد‌ترین شکل ممکن نگه دارید.
قانون شماره یازده: یک نینجا باشید!
همه عوامل نینجاها را سر صحنه دوست دارند، زیرا آن‌ها همیشه در زمان درست در جای درست هستند، نینجاهایی که کار خود را به خوبی انجام می‌دهند و ساکت و مخفی از انظار باقی می‌مانند.
ساکت بودن در صحنه فقط به معنای حرف نزدن هنگام فیلم‌برداری نیست، بلکه شامل بی‌صدا کردن موبایل و نپرسیدن سوال‌های غیرکاری هم می‌شود.
قانون شماره دوازده: ناپدید نشوید!
با اینکه یک نینجا هستید، اما هیچوقت بدون گفتن به کسی از صحنه ناپدید نشوید! فارغ از نقش‌تان در فرآیند تولید فیلم، اگر آنجا هستید به شما نیاز دارند. بعضی وقت‌ها کل فیلم‌برداری متوقف می‌شود زیرا گریمور فیلم به کسی نگفته است که امروز زود می‌خواهد برود یا طراح صحنه برای موضوع شخصی دقایقی به خارج از محوطه رفته است.
به خاطر داشته باشید که ناپدید شدن در محل کار، کاری غیراخلاق در هر شغلی است و حالا به خاطر بیاورید که در حال کار با هنرمندانی هستید که مزاجشان در کسری از ثانیه می‌تواند تلخ شود. همیشه به کسی نزدیک خودتان (ترجیحا به دستیار کارگردان که وظیفه‌اش چنین حکم می‌کند) خبر دهید که قرار است برای دستشویی یا هر دلیل دیگری به چه مدتی محل فیلم‌برداری را ترک کنید تا از مشکلات بعدی جلوگیری شود.
قانون شماره سیزده: اصطلاحات تخصصی را بدانید
استفاده صحیح از واژگان و اصطلاحات فیلم‌سازی فقط مربوط به آداب در صحنه نیست و مهارتی مهم برای هر فیلم‌سازی است. به نظر من این شاید مهم‌ترین قانون سر صحنه باشد.
بدون دانستن زبان تخصصی و اصطلاحات لازم نمی‌توانید خواسته و چیزهایی که کارگردان به شما می‌گوید را متوجه شوید. مطمئن شوید که تمامی اصطلاحات تخصصی صنعت فیلم‌سازی را می‌شناسید و همینطور اصطلاحاتی که فقط در گروه فیلم‌سازی خاص شما استفاده می‌شود.
قانون شماره چهارده: قوانین صحنه خود را بشناسید
قوانین خاص صحنه فیلم‌برداری خود را بشناسید. به عنوان مثال بعضی استودیوهای فیلم‌سازی، فیلم‌برداری را تا زمانی که بازیگر اصلی یک لیوان قهوه نخورد یا کارگردان صحنه را یک بررسی مجدد نکند، شروع نمی‌کنند.
قانون شماره پانزده: فقط کارگردان کات می‌دهد
در تئوری، فقط کارگردان است که می‌تواند کات دهد. قبلا اپراتور دوربین هم می‌توانست این کار را بکند، اما این مربوط به زمانی است که فقط اپراتور می‌توانست تصویر را ببیند و کارگردان تا شب هنگام ظهور اولیه نگاتیوها قادر به دیدن نبود و الان با وجود امکان دیدن تصویر توسط مانیتور؛ قدرت کات دادن انحصارا برای کارگردان است.
استثنا این قانون برای دلایل امنیتی است. اگر دستیار اول کارگردان (که مسئول اصلی امنیت در صحنه فیلم‌برداری است) می‌بیند که مشکلی امنیتی و جانی در برگزاری صحنه پیش آمده یا در شرف پیش آمدن است، او قادر است کات دهد. این موضوع درباره مسئول جلوه‌های ویژه و صحنه‌های خطرناک نیز صادق است.
قانون شماره شانزده: اشتباهات یکدیگر را بلند نگویید!
افراد با تجربه این را می‌دانند. اگر نقش شما در صحنه نیازمند ارتباط با یکی دیگر از عوامل است، مانند گفتن زاویه دوربین توسط فیلم‌بردار به صدابردار برای جایگذاری میکروفن، یا صحبت‌های منشی صحنه با بازیگر درباره موقعیت یک وسیله صحنه در دست بازیگران، یا صحبت منشی صحنه و فیلم‌بردار با کارگردان راجع به اشتباه بودن خط فرضی و… . همه را به شکلی خصوصی و به دور از چشم و گوش دیگر عوامل انجام دهید. احترام شما به ظاهر و جایگاه دیگر عوامل فیلم، قطعا توسط آن‌ها ستایش خواهد شد. و قانون شماره پنج را به خاطر داشته باشید و اگر گفتن آن اشتباه، وظیفه شما نیست و باعث بی‌احترامی و دخالت می‌شود، در گفتن آن سنجیده عمل کنید.
جمع بندی
این مسائل چیزهای کوچکی هستند که معمولا راجع بهشان صحبت نمی‌شود و نقش مهمی در فرآیند فیلم‌سازی ایفا می‌کنند. سعی کنید این آداب و قوانین را دریافت کنید و اگر نمی‌توانید و متوجه نمی‌شوید درباره آن‌ها بپرسید. دانستن این آداب و اخلاق صحنه‌ای باعث به وجود آمدن صحنه‌های آرام‌تر، کارآمد‌تر و حرفه‌ای‌تر می‌شود که تجربه کار در صحنه فیلم‌سازی را برای همه شیرین‌تر خواهد کرد.
فیدان در شبکههای اجتماعی