یا اینکه چگونه در پخش فیلم، تیشه به ریشه خود نزنید!
نوشته جان ریس[۱]
ترجمه کیان خوش‌مکان
منبع: filmmakermagazine.com
دوباره فصل داغ جشنواره‌ها از سر رسیده و احتمالا به این فکر هستید تا فیلم‌تان را برای جشنواره‌ها ارسال کنید. شاید هم منتظر رسیدن خبر انتخاب فیلم در رویدادی هستید و یا اینکه، بعد از رد شدن فیلم توسط چندین جشنواره، به دنبال مسیر دوباره‌ای برای پخش فیلم‌تان می‌گردید. اگر به چنین مسائلی فکر‌می‌کنید، احتمالا چندین نکته زیر به دردتان بخورد. نکات زیر، تنها از تجربیاتم از مراجعین و مشتریانی نیست که با آنها کار کرده‌ام؛ بلکه این موقعیت را داشته‌ام تا از توصیه‌های برنامه‌ریز[۲]های کاربلد و باتجربه‌ای نیز استفاده کنم.
بایدها:
۱. تنها زمانی فیلم‌تان را به جشنواره بفرستید که به نسخه نهایی رسیدهاید. شما یک بار فرصت ارسال به یک جشنواره را دارید. اکثر جشنواره‌ها فقط یک دفعه امکان تماشای فیلم را دارند و دیگر زمانی برای تماشای دوباره فیلمی که سال قبل ثبت‌نام کرده است را ندارند. به اندازه کافی سَر برگزارکنندگان شلوغ هست و بعید است تا بتوانند نسخه دیگری از فیلم شما را تماشا کنند؛ مگر اینکه شما قبلا در جشنواره حضور داشته‌اید و یا، فیلمسازی مطرح هستید (شاید هم هردو).
۲. اگر قصد دارید تا فیلم‌تان مورد توجه مخاطبان جشنواره قرار بگیرد، حتما قبل از اینکه فیلم را برای جشنواره‌ای بفرستید یا فیلم را به نسخه نهایی برسانید، آن را برای افرادی محدود‌تر و مشخص‌تر نمایش دهید. به هیچ وجه نگذارید تا اولین تماشاگران فیلم‌تان، برنامه‌ریز جشنواره یا مخاطبان جشنواره‌ها باشند.
۳. فیلم‌تان را بشناسید (بخش اول).: تحقیق کنید و بگردید که کدام جشنواره مناسب فیلم شماست. فیلم‌های برگزیدۀ دوره‌های قبلی را نگاه کنید و ببینید که برنامه‌ریز‌های آن جشنواره به چه نوع فیلمی علاقه دارند. فیلم‌های مشابه فیلم خود را پیدا کنید و ببینید در کدام جشنواره‌ها شرکت کرده‌اند و اولین بار در کجا به نمایش درآمده‌اند.
۴. لیستی از اطلاعات جشنواره‌ها مثل تاریخ برگزاری جشنواره، زمان‌های مختلف ثبت‌نام، هزینه ورودی، چه فردی از برگزارکنندگان را می‌شناسید (و یا، آیا با برنامه‌ریز این جشنواره ارتباطی دارید؟) تهیه کنید و اینکه دلیل شما برای ثبت‌نام در این جشنواره چیست؟
۵. بودجه مشخصی برای ثبت‌نام و هزینه‌های ورودی در نظر بگیرید. امکان دارد تا به خودتان بیایید، ببینید که هزینه‌ها بسیار بیشتر از چیزی که فکرش را می‌کردید و توانش را دارید.
۶. از بازه‌های برگزاری جشنواره‌ها مطلع باشید: چرخه سالانه از اواخر تابستان/ اوایل پاییز با جشنواره‌هایی مثل تلیوراید[۳]، ونیز[۴]، تورنتو [۵]و IDFA [6]شروع می‌شود و تا بازه بعدی که از اواخر زمستان/اوایل بهار که با جشنواره Sundance شروع می‌شود، ادامه دارد. اکثر این بازه‌ها در اواخر خرداد به اتمام می‌رسند و در تابستان ازدحام جشنواره‌ها وجود ندارد. اگر فیلم‌تان را در زمستان ساخته‌اید، در نظر بگیرید که باید پخش فیلم را یا در انتهای بازه برگزاری جشنواره‌ها شروع کنید و یا اینکه باید تا شروع دوره بعدی صبر کنید.
۷. در انواع جشنواه‌های گوناگون ثبت‌نام کنید و به دنبال جشنواره‌هایی باشید که معتبر و شناخته‌شده هستند. همچنین، حواس‌تان به جشنواره‌هایی هم باشد که به موضوعی خاص اهمیت می‌دهند؛ مانند زنان، دگرباشان، ژانری خاص (مانند ژانر ترسناک)، موضوعات نژادی، موضوعات مربوط به محیط زیست و غیره. همچنین، به راحتی اولین نمایش عمومی فیلم [۷]خود را هدر ندهید. اولین نمایش را در جشنواره‌ای که کمکی به اعتبار فیلم نمی‌کند و یا پوشش خبری مناسبی به وجود نمی‌آورد، خرج نکنید.
۸. برای پخش فیلم استراتژی داشته باشید. اگر فکر می‌کنید فیلم شما می‌تواند در جشنواره‌های درجه اول جای بگیرد، پس اول در همین جشنواره‌ها ثبت‌نام کنید. سپس، فیلم را به جشنواره‌های منطقه‌ای شناخته شده و معتبر ارسال کنید. زمان‌بندی اینکه در چه زمانی، فیلم را به کجا ارسال کرد، از سخت‌ترین بخش‌های طراحی استراتژی برای پخش فیلم است. خصوصاً اینکه در نظر بگیرید که باید چه مدتی صبر کنید تا پخش فیلم در جشنواره‌های رده اول به اتمام برسد و پس از آن، اقدام به ثبت‌نام در جشنواره‌های رده پایین‌تر کنید. در نهایت، در دو راهی سختی گیر قرار خواهید گرفت: مراقب هستید که نمایش اول فیلم‌تان در جشنواره رده بالایی باشد، اما همینطور نمی‌خواهید که زمان طولانی مثل یک سال صبر کنید و هنوز در جشنواره‌ای شرکت نکرده باشید.
۹. اگر شما دوستان و حامیانی در صنعت فیلمسازی و یا در بین منتقدان دارید، با چندین راهکار زیر می‌توانید از روابط آنها بهره ببرید:
– مطمئن شوید که حامی شما درباره فیلم آگاهی دارد و یا آن را دیده است.
به این مورد توجه داشته باشید که دارید درخواست بزرگی را مطرح می‌کنید. حامیان شما می‌توانند برای تعداد محدودی فیلم لابی بکنند. پس آیا لابی کردن با یک برنامه‌ریز جشنواره مهم‌ترین چیزی است که از حامی خود می‌خواهید؟ یا برای مثال آیا ممکن است بعدا درخواست‌های مهم‌تری از آنها داشته باشید و شاید بهتر نیست درخواست خود را برای آن موارد مهم‌تر نگه دارید؟
– یک حامی می‌تواند با روابطش توجه برنامهریزها را به فیلم شما بیشتر کند و حمایت آنها را برانگیزد. اما برخلاف آن‌چه تصور می‌شود، چنین عملی به این معنی نیست که انتخاب فیلم شما تضمین شده باشد.
۱۰. فیلم‌تان را بشناسید (بخش دوم): شاید این فیلم اصطلاحاً «جشنواره‌ای» نباشد. گزینه بهتر برای بعضی فیلم‌ها این است که در مجامع یا نشست‌های مهم مورد توجه قرار بگیرند تا اینکه در جشنواره‌ها حضور داشته باشند. احتمال دارد همین انتخاب باعث شود که پول بیشتری برای فیلم حاصل شود، مخاطبان بیشتری را با خود همراه کند و یا ارتباط بهتری با تماشاگر برقرار کند. بهتر است در ابتدای پخش فیلم با این قضیه کنار آمد تا اینکه، حداقل یک سال زمان را برای ثبت‌نام و رد شدن‌های متعدد هدر داد.
نبایدها:
۱. برای اینکه فیلم حتما به جشنواره‌ای برسد، در روند ساختنش عجله نکنید. این احتمال که فیلم به علت کمبود وقت، کیفیتش تحت تأثیر قرار بگیرد را به جان نخرید. جهان امروز بسیار رقابتی‌تر از گذشته و غرق در آثار جدید است. پس تمرکز را بر روی ساخت فیلمت در بهترین شکل ممکن بگذار و به چیز‌های دیگر فکر نکنید.
۲. فیلم را دیر ثبت‌نام نکنید و منتظر تمدید مهلت ارسال نباشید. ثبت‌نام در مهلت تمدید شده [۸]بدی‌های مختلفی دارد: اولویت جشنواره‌ها فیلم‌هایی هستند که در بازه مقرر شده به دستشان رسیده‌اند. اگر فیلم‌تان را در آخرین روزهای مهلت ثبت‌نام ارسال کنید، شاید جشنواره تضمین نکند تا فیلم شما را حتما ببیند. حال در نظر بگیرید که امکان دارد برخی آثار شبیه به فیلم شما باشند و مورد پسند برنامه‌ریز جشنواره قرار گرفته‌اند. فرق آنها با فیلم شما در این است که زودتر فرستاده شده‌اند و جایگاه حضور خود را قبل‌تر به دست آورده‌اند. ثبت‌نام در آخرین روز های موعد مقرر به این معنی است که تا آن زمان برخی فیلم‌ها انتخاب شده‌اند و شما باید برای ظرفیتی محدود‌تر با دیگر فیلم‌ها رقابت کنید. همچنین دیدن فیلم‌هایی که لحظه آخری ارسال می‌شوند برای خود جشنواره هم کار و فشار بیشتری به همراه دارد. (خصوصاً برای آثار کارگردانان فیلم اولی. اگر تهیه کننده‌ای با تجربه و با سابقه‌ای هم در کنار خود دارید و به وسیله او فیلم را در لحظه آخر ارسال کردید، باز هم بدانید که این کار نتیجه‌های منفی خودش را همراه خواهد داشت.)
۳. با برنامهریزها رک باشید. اگر همزمان با دو یا چندین جشنواره در حال مذاکره هستید و تردید دارید تا نمایش اول فیلم در کدام یک از آنها باشد، رک و پوست‌کنده وضعیت‌تان را با برنامهریزها در میان بگذارید و بدون خجالت و نگرانی با آنها صحبت کنید. اگر نیاز بود بیشتر برای تصمیم‌گیری فکر کنید، از آنها مهلت چندین روزهای درخواست کنید. این کار چندان مورد پسند برنامه‌ریز‌های جشنواره نیست اما، کاملاً امری قابل درک است. بهتر است به جای ایمیل از طریق تلفن با آنها در ارتباط باشید تا ارتباطی انسانی‌تر و نزدیک‌تر با برنامهریزها برقرار کنید.
۴. (نویسنده متن این مورد را با توجه به روند کلی پخش فیلم در کشورهای دیگر نوشته. طبعا محدودیت‌های موجود در کشور ما مسئله درخواست تخفیف از جشنواره‌ها را متفاوت می‌کند. سردبیر) درخواست حذف هزینه ورودی برای فیلم‌تان را نکنید؛ مگر اینکه تا به حال در آن جشنواره شرکت کرده باشید. قطعا دوست ندارید تا شروع ارتباط شما با برگزارکنندگان یک جشنواره این باشد تا آنها برای شما مجانی کار کنند (اگر درخواست می‌کنید که هزینه ورودی را پرداخت نکنید، پس به نوعی می‌خواهید آنها رایگان برای شما کار کنند). اگر به مرور در جشنواره‌های برجسته‌ای شرکت کنید، قطعا به دست شما دعوت‌نامه‌هایی از جشنواره‌های مختلف خواهد رسید.
۵. بعد از ثبت‌نام فیلم، تلاش نکنید تا با برنامه‌ریز جشنواره صحبت کنید؛ مگر اینکه آن برنامه‌ریز را به خوبی می‌شناسید (در این مورد می‌توانید نامه‌ای را برای برنامه‌ریز بنویسید و به همراه فیلم برای جشنواره بفرستید). به این موضوع اشراف داشته باشید که در بازه ثبت‌نام جشنواره، برنامهریزها بسیار درگیر هستند و قطعا پرسیدن در مورد اینکه فیلم شما به چه مرحله‌ای از داوری رسیده، هیچ سودی برای شما ندارد. «فیلم من خیلی جالب است و به این و فلان و بهمان پرداخته. اما آن و اون و این در فیلم…..». خب انتظار دارید برنامه‌ریز چه بگوید؟ تنها موقعی با برنامهریزها صحبت کنید که خبری مرتبط با جشنواره دارید. مثلاً فیلم شما در جشنواره دیگری پذیرفته شده و این موضوع، وضعیت اولین نمایش عمومی فیلم را تغییر می‌دهد.
[۱] Jon Reiss
[۲] programmer
[۳] Telluride
[۴] Venice
[۵] Toronto
[۶] جشنواره بین‌المللی مستند آمستردام
[۷] premiere
[۸] Extended Deadline
فیدان در شبکههای اجتماعی