یادداشتی برای فیلم کوتاه «برادری» به کارگردانی مریام جوبرو
نوشته: رضا غیاث
گاهی دریک فیلم کوتاه حساب‌شده می‌توان نکاتی را یافت که سینمای بلند این روزهای جهان خواسته یا ناخواسته از آن‌ها غافل است. فیلم کوتاه «برادری» از کلیتی تحت نام بحران خانواده‌ای تونسی در برابر هیولای داعش شروع می‌کند و رفته رفته به جزئیاتی دست می‌یابد که نتیجه‌اش نقش بنیادین اجزاء پیش‌زمینه در شکل‌گیری فجایع پسزمینه است. در صحنه‌ی مقدماتی فیلم، واداشتن «شاکر» از سوی پدرش (محمد) به ذبح گوسفندی زخمی شده توسط گرگ‌های «بیرحم»، تنها تمرین اولیه‌ای برای یادگیری ریختن خون تحت نظارت آیین‌های سنتی نیست، بلکه همزمان استعاره‌ای‌ست از فرآیند آنچه سپاه داعش با مردم سوریِ زخمی شده توسط «گرگ‌های بیرحم‌تر» می‌کرد. بی‌سبب نیست فیلم‌ساز لحظاتی بعد، بازگشت «مالک» (پسر بزرگ‌ترِ محمد) که پیش‌تر به داعش پیوسته را با بازگشت محمد به خانه به صورت همزمان نشان می‌دهد. با این فرق که پدر لاشه‌ی خونین گوسفند ذبح‌شده را بر دوش دارد و پسر جسم ناتوان دختری سوری را که (از داعشی‌ها) حامله شده است. واقعیت دوم باید به نفع روایت کلاسیک فیلم پنهان بماند تا اختلافات عقیدتی پدر و پسر در سطح آشکار متن (که با امکانات بصری یادشده به عالی‌ترین شکلی بصری گشته‌اند) به فرجامی مدرن بینجامد. در طول این مسیر آنچه اقدامات پدر برای تحقیر پسر را دفع می‌کند عطوفتی‌ست که مالک از مادرش به ارث برده و آنچه پناه بردن پدر به پلیس را موجه می‌سازد گرایش ناخودآگاه او به همدستی با پدرِ بزرگ‌تر (قانون) است. اینجاست که با آشکار شدن واقعیت دوم (عدم نقش مالک در حاملگی دختر) نه تنها بر چراییِ مهرورزی‌های مالک به اعضای خانواده (گویی که خطایی مرتکب نشده) اشراف پیدا می‌کنیم، بل توامان درمی‌بایم او می‌خواسته به همان هدفی (ترمیم نظم خانواده) دست یابد که مطلوب اصلی پدر نیز بوده است. اما هراس پدر همانند هراس مجریان قانون از هر آنچه مخل نظم موجود باشد، امکان درک خواسته‌ی پسر را سلب می‌کند و با بیرون راندن او، آن‌هم به اتکای پلیس، پیوند یادشده را برای همیشه می‌گسلد. از این رو بیراه نخواهد بود اگر بگوییم ضربه‌ی نهایی فیلم‌نامه مالک و مخاطب را به صورت همزمان هدف گرفته است. دست یافتن به چنین پایان مدرنی از رهگذر قواعد کلاسیک روایت‌گری، به مدد یک فیلم بیست و پنج دقیقه‌ای، آن هم بی‌ذره‌ای عدول از قراردادی که در مقدمه با مخاطب بسته شده، افتخاری نیست که نصیب هر فیلم‌سازی شود. از ویژه‌گی‌های دیگر «برادری» که نشان از توان بالای «مریام جوبرو» در انتخاب و هدایت بازیگران، طراحی میزانسن‌های هدفمند، به کاربستن مونتاژ دیالکتیکی و خلاقیت در ساختن نشانگان بصری دارند می‌گذرم و بی‌صبرانه در انتظار فیلم (کوتاه یا بلند) بعدی او می‌مانم.
برای تماشای فیلم روی لینک زیر کلیک کنید
فیدان در شبکههای اجتماعی