پخش‌کننده‌ها برای فیلم‌های شما چه‌کار می‌کنند و چه‌کار نمی‌کنند!
نوشته هادی علی‌پناه
مسیر پیشروی یک هنرمند همواره مسیر سختی است و هر چقدر بستر هنر او متکی به فعالیت و همکاری افراد دیگر باشد، یافتن افرادی که هماهنگی بیشتری با دیدگاه‌ها و ویژگی‌های کار او را دارند نقشی حیاتی‌تر پیدا می‌کند. سینما از این نظر هنری است که بیش از گونه‌های دیگر هنر به همکاری گروهی متکی است. پس یافتن هر کدام از عواملی که در مراحل مختلف ساخت فیلم بهترین نتیجه ممکن را رقم بزنند امری کلیدی است. اما باتوجه‌به ناآشنا بودن اغلب فیلم‌سازان ایرانی با مسئله پخش فیلم، اغلب یا متوجه اهمیت این مرحله نیستند یا اینکه به دلیل ناآگاهی در یافتن فرد مناسب برای کار خود، دچار مشکلات اساسی و سردرگمی می‌شود. فیلم‌سازان و صاحبان آثار باید توجه کنند که پخش‌کننده هم یکی از عوامل اصلی فیلم به حساب می‌آید و نقشی بسیار کلیدی در سرنوشت یک فیلم بازی می‌کند. همان‌طور که برای همکاری با عوامل فنی مانند فیلم‌بردار، تدوینگر یا بازیگر مدت‌ها زمان صرف می‌شود و جلسات متعددی با افراد مختلف برگزار می‌شود تا طی گفتگوهای حرفه‌ای میزان تناسب آن اشخاص با پروژه سنجیده شده و بهترین شخص برای کار انتخاب شود، برای استخدام یک پخش‌کننده هم چنین روندی لازم است و باید طی شود. همان‌طور که یک فیلم‌ساز یا تهیه‌کننده باید شناختی کافی از مراحل فنی و معیارهای هنری هر کدام از مراحل ساخت فیلم را داشته باشد، تا بتواند در گفتگو با متخصصین توانایی سنجش کیفیت کار آنها را داشته باشد، آگاهی از ملزومات، روند کار و ویژگی‌های پخش فیلم و پخش‌کننده‌ها نیز امری ضروری است.
اما خواننده متن باید به این موضوع دقت کند که پخش‌کننده‌ها تنها راه برای ورود به جشنواره‌های بزرگ و کوچک نیستند و هنوز هم چیزی حدود ۹۵ درصد فیلم‌های کوتاه در سراسر دنیا توسط خود فیلم‌سازان پخش می‌شوند. آن ۵ درصد باقی مانده نیز بین مدارس سینمایی، استودیوهای بزرگ فیلم‌سازی، سازمان‌های دولتی و غیر دولتی و پخش‌کننده‌ها تقسیم می‌شود. البته توجه داشته باشید که این آمار درباره فیلم کوتاه است و مسئله پخش فیلم در حوزه فیلم‌های بلند سینمایی تفاوت‌های اساسی با بحث ما دارد. همین مسئله تفاوت بین پخش فیلم بلند سینمایی با فیلم کوتاه خود باعث بروز برخی اطلاعات غلط در حوزه پخش فیلم کوتاه شده که شایع‌ترین آن ممکن است شنیدن چنین جمله‌ای باشد «اگر پخش‌کننده نداشته باشید هیچ اتفاقی برای فیلم‌تان نخواهد افتاد». هر چند چنین تفکری در حوزه فیلم بلند چندان صدق نمی‌کند اما با این حال نمایانگر بخشی از اهمیت کار و تفاوت روند پخش فیلم در حوزه فیلم‌های بلند سینمایی ست. با این حال در حوزه فیلم کوتاه هر چند ممکن است اعتماد و رابطه سازنده بین پخش‌کننده‌های حرفه‌ای و با سابقه و برگزارکنندگان جشنواره‌ها فیلم‌های ارسالی از جانب آنها را در نگاه برگزارکنندگان و برنامه‌ریزان جشنواره‌ها به فیلم‌هایی کنجکاوی برانگیز بدل می‌کند، اما در نهایت جشنواره‌های فیلم کوتاه به‌خوبی می‌دانند که بخش مهمی از فیلم‌های ثبت‌نام شده را خود فیلم‌سازان برای آنها ارسال می‌کنند، پس دقت زیادی در بازبینی فیلم‌ها و انتخاب مناسب‌ترین فیلم‌ها برای جشنواره خود به خرج می‌دهند.
بااین‌حال باید به این نکته هم دقت کنیم که اغلب جشنواره‌ها به دنبال انتخاب «بهترین فیلم‌ها» برای هر دوره خود نیستند یا بهتر است بگویم تعریف فیلم خوب برای آنها متفاوت از فیلمی بی‌نقص یا آن مفهوم عامل «فیلم خوب» است. یا فیلمی که ما دوست داریم ممکن است از نظر آنها علی‌رغم اینکه آن را فیلم خوبی می‌دانند مناسب جشنواره‌شان نباشد. جشنواره‌ها به دنبال مناسب‌ترین فیلم‌ها برای جشنواره خود هستند و این مسئله را سیاست‌ها کلان جشنواره‌ها، سیاست‌های کوتاه‌مدت، قوانین، دامنه مخاطبین و خواسته‌های حامیان جشنواره‌ها تعیین می‌کنند. شاید این انتظار بی‌جایی باشد که هر فیلم‌سازی آگاهی کامل از این موارد داشته باشد. در نهایت کار او فیلم ساختن است. اما یک پخش‌کننده اشراف جامعی روی این موارد دارد و این توانایی او در تشخیص اینکه کدام فیلم برای چه جشنواره‌ای مناسب است یا کدام فیلم‌ها ظرفیت بیشتری برای تناسب با جشنواره‌های بیشتر را دارند، کیفیت کار او را از کیفیت کار هر شخص دیگری متمایز و گاه برتر می‌کند.
با این مقدمه خلاصه در ادامه به مواردی می‌پردازیم که پخش‌کننده‌ها یا واجد آن هستند یا در روند کاری خود آنها را رعایت می‌کنند.
انواع پخش‌کننده‌ها
وقتی وارد مراحل پخش فیلم می‌شویم ممکن است با افراد یا شرکت‌هایی با عناوین زیر رو‌به‌رو شویم که هر کدام محدوده وظایف و فعالیت‌های متفاوتی دارند. یک فیلم‌ساز یا تهیه‌کننده می‌تواند در دوره حیات تجاری فیلم خود به‌صورت هم‌زمان یا به شکل جداگانه و در فواصل زمانی متفاوت یک یا چند شخص یا شرکت از فهرست زیر را برای انجام مراحل مختلف پخش در استخدام خود داشته باشد.
- مشاور جشنواره‌ای (Festival consultant) شخص یا شرکتی که در قبال دریافت دستمزد، استراتژی پخش یک فیلم را تهیه و ارائه می‌کند. در این مورد خود فیلم‌ساز یا شخص دیگری کار ثبت‌نام فیلم را انجام می‌دهد.
- پخش‌کننده جشنواره‌ای (Festival strategist / distributor) شخص یا شرکتی که علاوه تهیه استراتژی پخش به نمایندگی از صاحب اثر و در قبال دریافت دستمزد وظیفه ارسال فیلم به جشنواره‌ها را بر عهده می‌گیرد. (در این مورد شخص یا شرکت مذکور می‌تواند درصدی از درآمدهای فیلم، مانند جوایز را به‌عنوان سهم خود دریافت کند)
- نماینده فروش (Sales agent) شخص یا شرکتی که به نمایندگی از صاحب اثر فیلم را به بسترهای نمایش فیلم در اشکال مختلف آن می‌فروشد (می‌تواند درصدی از درآمد فیلم را به‌عنوان سهم دریافت کند)
- پخش‌کننده سینمایی (Theatrical distributor) شخص یا شرکتی که مجموعه‌ای مشخص از فیلم‌های کوتاه را جمع‌آوری (Program) کرده و برای نمایش به سالن‌های سینما، رویدادهای خاص و بخش‌های ویژه جشنواره‌ها ارائه می‌دهد.
- مشاور رسانه‌ای (Publicist, strategist, social media) شخص یا شرکتی که با انتشار مطالبی درباره فیلم به معرفی و دیده شدن فیلم کمک می‌کند. این محتوا می‌تواند در شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های رسمی و بسترهای مرتبط منتشر شود.
- نماینده قانونی (Agent) شخص یا شرکتی که به نمایندگی از فیلم‌ساز مسئول انجام تمام مراحل قانونی و حرفه‌ای مربوط به فعالیت‌های کاری اوست.
- همه این اشخاص یا شرکت‌ها باید بر اساس قرارداد قانونیِ امضا شده حدود فعالیت و اختیارات خود را مشخص کرده باشد.
پخش‌کننده‌ها در مرحله اول و بعد از صحبت‌های مقدماتی با صاحب حقوق فیلم (فیلم‌ساز، تهیه‌کننده، شرکت خصوصی یا دولتی تولیدکننده فیلم و یا نماینده قانونی فیلم) طی قراردادی حدود کامل اختیارات و حوزه فعالیت خود را مشخص کرده و بر اساس آن مواد موردنیاز برای کار پخش فیلم را دریافت، بررسی و به کار می‌بندد و در صورت نیاز مواد تبلیغاتی (Promotional Materials) موردنیاز را با توافق صاحب اثر و احتمالاً در ازای دریافت مبلغی خود تهیه می‌کند.
قرارداد یک پخش‌کننده می‌تواند شامل این بندهای کلی باشد
- موضوع قرارداد
- محدوده حقوق اخذ شده به واسطه قرارداد
- محدوده جغرافیایی قرارداد
- محدوده زمانی قرارداد
- هزینه‌های احتمالی برای آماده‌سازی متریال، اخذ حقوق لازم برای فیلم، هزینه‌های تبلیغات و بازاریابی برای فیلم و دستمزد پخش‌کننده
- سهم پخش‌کننده از درآمدهای احتمالی از محل نمایش فیلم، جوایز فیلم و فروش فیلم
- مواد تبلیغاتی موردنیاز و نسخه‌های فیلم که باید توسط صاحب فیلم تهیه و در اختیار پخش‌کننده قرار بگیرد.
- بندهای قانونی شامل بند فسخ، موارد اختلاف و غیره
- هر پخش‌کننده می‌تواند به‌خاطر ماهیت کار خودش بندهای قانونی متفاوتی به جز بندهای فوق در قراردادش داشته باشد.
- تمامی بندهای قرارداد قابل‌مذاکره است و باید مورد توافق طرفین باشد.
- توصیه می‌شود قبل از امضا قرارداد متن آن را با یک وکیل یا مشاور حقوقی در میان گذاشته و تمامی بندها را به لحاظ کیفیت حقوقی و ضمانت اجرایی مورد بررسی قرار دهید.
مواد تبلیغاتی که پخش‌کننده از صاحب اثر تحویل می‌گیرد.
- نسخه DCP فیلم به همراه زیرنویس انگلیسی
- نسخه مستر فیلم که عموماً در بالاترین کیفیت موجود دریافت می‌شود (این نسخه شامل زیرنویس نمی‌شود)
- نسخه نمایش اولیه یا Preview (که عموماً باکیفیت ۱۹۲۰×۱۰۸۰ – H264 دریافت می‌شود) (پخش‌کننده‌ها ممکن است از تمامی این نسخه‌ها یک نسخه بدون زیرنویس و یک نسخه با زیرنویس درخواست کنند)
- فایل زیرنویس فیلم (عموماً با فرمت SRT)
- فهرستی از دیالوگ‌های فیلم
- تریلر فیلم
- پوستر فیلم (باکیفیت ۳۰۰ Dpi)
- تعدادی عکس از فیلم (۳۰۰ Dpi)
- عکس از کارگردان فیلم (۳۰۰ Dpi)
- مشخصات فنی و خلاصه داستان فیلم
- یادداشت کارگردان، بیوگرافی و فیلموگرافی کارگردان
- لوگوی تمامی شرکا و حامیان فیلم
- پخش‌کننده‌ها باید روی کیفیت ترجمه، طراحی، ساخت و نگارش این موارد حساس باشد و در صورت لزوم اصلاحات جزئی یا اساسی روی هر کدام از این مواد انجام دهند.
ویژگی‌های یک پخش‌کننده
باید توجه داشته باشید که تمام ویژگی‌های زیر آنی به دست نمی‌آیند و حاصل فعالیت مداوم یک پخش‌کننده در طول سالیان هستند. اما آنچه اهمیت دارد داشتن رفتاری حرفه‌ای و تلاش برای گسترش روابط کاری از مسیر طبیعی خود است. پخش‌کننده‌ها به‌مرور با گسترش توانایی‌ها و روابط خود موفق به ارتقای کیفیت کار خود در تمام سطوح می‌شوند.
- بسترهای لازم برای معرفی هر چه بهتر فیلم و دانش استفاده از این بسترها را داشته باشد
پخش‌کننده‌ها بسیار در مورد میزان دردسترس‌بودن اطلاعات اساسی فیلم‌های خود و فیلم‌سازانشان حساس هستند. آنها می‌دانند که برگزارکنندگان جشنواره‌ها دائماً به دنبال اطلاعات بیشتر از فیلم‌ها و فیلم‌سازان هستند و گاهی لازم است اطلاعاتی فراتر از اطلاعات درج شده در فرم‌های ثبت‌نام در اختیار آنها قرار بگیرد تا شانس پذیرفته‌شدن یک فیلم بیشتر شود. در برخی موارد برخی فیلم‌ها به‌خاطر ویژگی‌های فرهنگی و هنری خودشان نیاز به اطلاعات اضافه بر اطلاعات مرسوم دارند تا به‌خوبی درک شده و اهمیت آنها از سوی برگزارکنندگان جشنواره‌ها فهمیده شود. ازاین‌رو آنها از بسترهای مختلفی مانند مکاتبات، وب‌سایت‌ها، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای در دسترس قراردادن این اطلاعات استفاده می‌کنند.
پخش‌کننده‌ها همچنین از بسترهای نمایش و ذخیره‌سازی شناخته شده برای دردسترس قراردادن تمام مواد لازم برای معرفی و نمایش فیلم استفاده می‌کنند.
- توانایی تشخیص ویژگی‌های هنری فیلم را داشته باشد
پخش‌کننده‌ها در تشخیص ویژگی‌های هنری و سطح کیفی آثار تبحر داشته و در مورد آن بسیار حساس هستند. در نهایت کیفیت فیلم‌هایی که یک پخش‌کننده مسئولیت پخش آنها را به عهده دارد معرف سلیقه یک پخش‌کننده است و به‌مرور با همین معیار سلیقه و دقت در گزینش فیلم‌های باکیفیت است که در نزد جشنواره‌های برای خود کسب اعتبار می‌کند. پخش‌کننده‌ها حتی گاهی با محدودکردن گونه، ژانر، موضوع و محدوده جغرافیایی فیلم‌هایی که انتخاب می‌کنند سعی می‌کنند علاوه بر تمرکز بر شکل خاصی از فیلم‌ها خود را به‌عنوان پخش‌کننده‌ای متخصص در گونه‌های خاصی از فیلم‌ها معرفی کنند.
کیفیت فیلم‌های پخش شده در کنار رفتار حرفه‌ای مهم‌ترین ویژگی‌های یک پخش‌کننده معتبر به حساب می‌آیند.
- باید توانایی تشخیص مخاطب هدف فیلم را داشته باشد
علاوه بر کیفیت‌های هنری، پخش‌کننده قدرت تشخیص ویژگی‌های جذاب درون فیلم‌های برای مخاطبان عمومی‌تر را نیز دارند و بر اساس همین ویژگی‌ها می‌تواند دلایل اهمیت فیلم‌های منتخب خود را دقیق توضیح بدهد. فراموش نکنیم که تقریباً تمامی جشنواره‌های بین‌المللی برای نمایش‌های خود در طول روزهای جشنواره بلیت‌فروشی می‌کنند. از این نظر فیلم‌هایی که علی‌رغم تمام ویژگی‌های هنری خود توانایی جذب مخاطب خاص آن جشنواره را داشته باشد برای آنها نیز مهم است.
پخش‌کننده همین‌طور باید توانایی تشخیص سلیقه‌های معیار جشنواره‌ها را نیز داشته باشد. چرا که جشنواره‌ها به دلیل رویکردهای مختلف، سیاست‌های کلان و عوامل متعدد دیگر می‌تواند روی شکل خاصی از فیلم‌ها تمرکز داشته باشند و همواره این مسئله را در فراخوان خود توضیح نمی‌دهند. یک پخش‌کننده با رصدکردن مداوم فیلم‌ها و مخاطبان جشنواره‌ها این دانش را به دست می‌آورد.
- توانایی تشخیص ویژگی‌های عمومی و منحصربه‌فرد فیلم را داشته باشد
در وهله نخست یک پخش‌کننده قادر است به‌سرعت تمام ویژگی‌های فنی و مضمونی یک فیلم را تشخیص داده و از هم تمیز بدهد. علاوه بر این او باید قادر باشد از میان تمام ویژگی‌هایی که فیلم‌ساز فیلم خود را با آن معرفی می‌کند ویژگی‌های کاربردی برای فرایند پخش را تمایز داده و از آنها به بهترین نحو در معرفی فیلم استفاده کند. گاهی فیلم‌ها در سطوح مختلف واجد ویژگی‌هایی هستند که ممکن است فیلم‌ساز متوجه آنها نباشد یا میزان اهمیت آنها را به‌درستی تشخیص نداده باشد. اما یک پخش‌کننده باتوجه‌به دامنه شناختی که از حوزه کاری خود دارد می‌داند که چه ویژگی‌های بالینی و چه ویژگی‌های به‌روز (متناسب با سیاست‌های مقطعی جشنواره‌ها و فضای کلی فرهنگی) در یک اثر وجود دارد و چطور می‌تواند از آن استفاده بکند.
- در بازارها، محافل سالانه سینمایی و جشنواره‌های مرجع حضور داشته باشد
حضور در بازارها و محافل سینمایی مهم سال و برقراری ارتباط رودررو با پخش‌کنندگان، نمایندگان جشنواره‌ها، رسانه‌ها و افرادی که در سیاست‌گذاری‌های کلان دخیل هستند می‌تواند به روابط حرفه‌ای یک پخش‌کننده کیفیتی ببخشد که با روش‌های دیگری قابل‌دستیابی نیست.
در واقع در اغلب موارد کار اصلی پخش‌کننده بعد از پذیرفته‌شدن فیلم در یک جشنواره آغاز می‌شود. او به‌خوبی می‌داند که چطور و از چه روش‌هایی باید افراد متخصص حاضر در یک جشنواره را پیدا بکند. با آنها به‌صورت حضوری یا در قالب مکاتبات حرفه‌ای دیدار کند و از هر امکانی برای معرفی بیشتر فیلم استفاده کند. ازاین‌رو پخش‌کننده‌ها شلوغ‌ترین برنامه کاری در طول روزهای برگزاری یک جشنواره را دارند. آنها همین‌طور فیلم‌ساز را از فرصت‌هایی که برای او و فیلمش در جشنواره وجود دارد آگاه می‌کنند. یک پخش‌کننده به‌خوبی می‌داند که پذیرفته‌شدن در یک جشنواره یا گرفتن جایزه همه دستاورد حضور در یک جشنواره نیست. این اتفاق‌ها برای او فراهم‌کننده یا تسهیل‌کننده روند کار اصلی او هستند نه نتیجه نهایی.
- از اخبار، تغییر و تحولات حوزه کاری خود باخبر باشد
بیشترین میزان شناخت یک پخش‌کننده از بستر کاری خود به اطلاع مستقیم و مداوم او از تمامی اخبار، تحولات و امکان‌ها و روش‌های تازه در فرایند پخش فیلم و چرخه تجاری صنعت سینما بستگی دارد. یک پخش‌کننده دائماً در جریان تغییرات ریزودرشت در جشنواره‌ها و همین‌طور سیاست‌های کلان حوزه کاری خود است و از آنها برای تغییر و به‌روزرسانی روش کار خود استفاده می‌کند.
او همین‌طور شناخت خوبی از فرصت‌های رسانه‌ای موجود در یک جشنواره را دارد و از آنها برای معرفی فیلم خود استفاده می‌کند.
- یک پخش‌کننده آداب حرفه‌ای کار خود را رعایت می‌کند
برگزارکنندگان جشنواره‌ها عموماً به‌خاطر مشغله و فشردگی کاری بسیار زیادی که دارند به‌سرعت عمل و رفتار بهینه و حرفه‌ای اهمیت زیادی می‌دهند. آنها می‌خواهند در سریع‌ترین زمان ممکن کاربردی‌ترین اطلاعات و مواد لازم را به دست آورده و برای برگزاری هر چه بهتر جشنواره خود به کار ببندند. در نتیجه همواره پخش‌کننده‌هایی که در قالب رفتار حرفه‌ای و عرف کاری رفتاری منظم‌تر دارند مورد توجه برگزارکنندگان جشنواره‌ها قرار می‌گیرند. همه دوست دارند با افرادی منظم و حرفه‌ای کار کنند.
پخش‌کننده‌ها عموماً به واسطه تجربه کاری بالا برای هر موقعیتی از قبل آماده هستند و به‌سرعت می‌توانند در رفع مشکلات پیش‌بینی‌نشده اقدامات لازم را صورت بدهند.
یک پخش‌کننده چه کارهایی نمی‌کند
- پخش‌کننده‌ها هر فیلمی را برای پخش قبول نمی‌کنند
شاید چندان بی‌راه نباشد که بگویم پخش‌کننده‌ها در مرحله انتخاب فیلم سخت‌گیرانه‌تر از جشنواره‌ها رفتار می‌کنند. نخست اینکه طراحی استراتژی و مدیریت روند پخش یک فیلم به‌تنهایی کاری زمان‌بر است که نیاز به‌دقت زیاد دارد. ازاین‌رو پخش‌کننده‌ها عموماً تعداد زیادی فیلم را برای پخش قبول نمی‌کنند. همین‌طور پیش‌تر گفتیم که کیفیت فیلم‌های یک پخش‌کننده رابطه مستقیمی با میزان کسب اعتبار او دارد. ازاین‌رو پخش‌کننده‌ها روی فیلم‌هایی کار می‌کنند که به کیفیت و ظرفیت‌های آن باور دارند. به زبانی دیگر، درآمد و اعتبار یک پخش‌کننده تنها از راه دستمزدی که فیلم‌ساز به پخش‌کننده پرداخت می‌کند تأمین نمی‌شود. پخش‌کننده هر بار با انتخاب یک فیلم به‌نوعی روی آن فیلم سرمایه‌گذاری می‌کند.
- پخش‌کننده‌ها متناسب با هر فیلمی استراتژی منحصر برای آن فیلم را طراحی می‌کنند
هر فیلم ویژگی‌های فنی، هنری و مضمونی خاص خود را دارد. هر فیلم‌سازی ویژگی‌های حرفه‌ای و فردی خاص خود را دارد. هر منطقه جغرافیایی که فیلم در آن ساخته شده و هر فرهنگی که بستر شکل‌گیری فیلم بوده ویژگی‌های منحصر به خود را دارد و سیاست‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت جشنواره‌ها دائماً در حال تغییروتحول است. ازاین‌گذشته یک پخش‌کننده بعد از طی‌شدن مدتی از پخش یک فیلم باتوجه‌به بازخوردهایی که دریافت کرده باید توانایی تطبیق و تغییر رویه پخش آن فیلم را داشته باشد. همین‌طور او در تمام این مراحل در قالب رابطه‌ای مداوم و سازنده با صاحبان فیلم آنها را از ماهیت و چرایی تصمیمات خود آگاه می‌کند.
- پخش‌کننده واقع‌بین است و نه رؤیاپرداز
همه فیلم‌سازان دوست دارند یک‌شبه به قله‌های سینما و صدر فهرست‌های بزرگ‌ترین جشنواره‌ها صعود کنند. این پخش‌کننده است که می‌داند مسیر موفقیت و تداوم کار این‌قدر تک‌بعدی نیست و فرصت‌های زیاد و مسیرهای متفاوتی را می‌توان طی کرد. واقع‌بینی پخش‌کننده در قدم اول باعث می‌شود فیلم مناسب را برای خود انتخاب کند و در ادامه صاحبان آثار را درباره میزان و کیفیت ظرفیت‌های فیلم آگاه کند. او این کار را با تشخیص و توضیح دقیق ویژگی‌های فیلم و همین‌طور تشخیص سطح جشنواره‌هایی که یک فیلم می‌تواند در آنها شانس داشته باشد و توضیح همه این موارد به صاحبان آثار انجام می‌دهد. یک پخش‌کننده به‌خوبی می‌داند که کدام جشنواره‌ها فرصت مناسب برای معرفی کدام فیلم‌ها هستند و دراین‌بین نام و شهرت عمومی آن جشنواره برای او اهمیت کمتری دارد.
- پخش‌کننده‌ها در انتخاب جشنواره‌ها دقیق هستند
پخش‌کننده به همان شکل که باکیفیت فیلم‌ها در نظر جشنواره‌ها برای خود اعتبار کسب می‌کنند باکیفیت جشنواره‌هایی که فیلم‌هایشان در آنها نمایش داده می‌شود نزد فیلم‌سازان برای خود کسب اعتبار می‌کنند. فرقی اساسی هست بین پخش‌کننده‌ای که حضوری مداوم در جشنواره‌های معتبر و شناخته شده دارد با پخش‌کننده‌ای که فیلم‌هایش در جشنواره‌های بسیار کوچک یا ناشناخته حضور پیدا می‌کنند. هدف پخش‌کننده کسب اعتبار و فرصت‌های مؤثر برای فیلم‌ساز و برای خود است. ازاین‌رو شرکت در جشنواره‌هایی که حضور در آنها علاوه بر اعتبار اسمی فرصت دیدار و آشنایی با افراد متخصص در حوزه کاری را به او می‌دهند برای او در اولویت قرار دارد. باتوجه‌به شرایط کنونی اتفاقاً شرکت در جشنواره‌های گمنام و کم‌اعتبار می‌تواند صدمات قابل‌ملاحظه‌ای برای ادامه کار فیلم‌ساز و پخش‌کننده داشته باشد. معضل جشنواره‌های نامعتبر و جعلی معضلی جهانی است و برگزارکنندگان جشنواره‌ها از فیلم‌هایی که در چنین جشنواره‌هایی نمایش داشته‌اند دوری می‌کنند.
- پخش‌کننده اپراتور ثبت‌نام فیلم در جشنواره‌ها نیست
داشتن فهرستی از جشنواره‌ها و آشنایی با فرم‌ها و بسترهای ثبت‌نام و داشتن چند متن انگلیسی آماده تنها کار یک پخش‌کننده نیست. متأسفانه اغلب بین پخش‌کننده‌های نوظهور ایرانی با افرادی مواجه می‌شویم که اقدام به ساخت اکانت‌های جداگانه به نام فیلم‌سازها می‌کنند یا صرفاً مرحله فنی ثبت‌نام در جشنواره‌ها را انجام می‌دهند و هیچ شناختی از روند کار و وظایف اصلی پخش‌کننده ندارند. این رفتار نه‌تنها در روند کسب اعتبار لازم برای پخش‌کننده اختلال ایجاد کرده یا به آن صدمه می‌زند، بلکه بلافاصله توسط برگزارکنندگان جشنواره‌ها تشخیص‌داده‌شده و در ذهنیت آنها تأثیر منفی می‌گذارد.
- پخش‌کننده‌ها مقطعی و محدود روی فیلم‌ها کار نمی‌کنند
به‌نتیجه‌رساندن پخش یک فیلم کاری زمان‌بر است و گاهی نیاز به دریافت بازخورد و اصلاح استراتژی پخش دارد. یکی از بدترین کارها در روند پخش فیلم پخش مقطعی یا منقطع است. یعنی فیلم فقط برای تعداد محدودی از جشنواره‌ها مثلاً ۱۰ یا ۲۰ یا ۵۰ جشنواره ثبت‌نام شود و بعد پخش آن رها شود. یا پخش‌کننده‌ای برای مدتی پخش فیلم را رها کرده و دوباره اقدام به پخش آن بکند. ازاین‌رو معمولاً قراردادهای پخش حداقل بازه‌ای یک تا دو ساله دارند و چیزی به‌عنوان محدودیت ارسال به جشنواره در قراردادها وجود ندارد.
فراموش نکنیم که برنامه‌ریزها یا اصطلاحاً پروگرمرهای جشنواره‌ها سالانه و برای سالیان متمادی با انواع رفتارهای حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای رو‌به‌رو شده‌اند و به‌راحتی توانایی تشخیص فیلم‌ساز یا پخش‌کننده حرفه‌ای از فیلم‌ساز یا پخش‌کننده غیرحرفه‌ای را دارند.
پخش‌کننده نابلد چه بلای سر فیلم شما می‌آورد؟
در قدم نخست برای او میزان درآمد مالی اهمیت دارد و تنها منبع درآمد او دستمزدی است که از فیلم‌ساز طلب می‌کند. ازاین‌رو فیلم بیشتر برای او به معنای درآمد بیشتر است. اما این موضوع برای یک فیلم‌ساز چه معنی می‌دهد؟ پخش‌کننده به کیفیت فیلم او و میزان شانس فیلم در جشنواره‌ها و در کل این حقیقت که آیا این فیلم در سطحی قرار دارد که برای نمایش در جشنواره‌ها مناسب باشد، هیچ اهمیتی نمی‌دهد. فراموش نکنیم که برای چنین پخش‌کننده‌ای مهم‌ترین مرحله موفقیت، گرفتن مبلغ دستمزد از فیلم‌ساز است.
با بالارفتن تعداد فیلم‌ها توجه او به کیفیت متریالی که برای معرفی فیلم لازم است نیز کاهش پیدا می‌کند. او زمانی برای این کارها ندارد. برای پیگیری‌ها، آشناکردن فیلم‌سازان با ظرفیت‌هایی که در یک جشنواره برای او و فیلمش وجود دارد و فراهم‌کردن مقدمات استفاده بهینه از یک جشنواره در صورت حضور، زمانی ندارد. تنها سند چنین پخش‌کننده‌های از اینکه دارند کارشان را درست انجام می‌دهند ارائه یک رسید از کامل‌شدن مراحل ثبت‌نام فیلم شما در یک جشنواره است. بیشتر از این نه وقت انجام کاری را دارند و نه دانش لازم که اساساً چرا دارند فیلم‌ها را برای جشنواره‌ها ارسال می‌کنند.
تعداد زیاد فیلم برای یک پخش‌کننده یعنی تعداد زیادی طرف قرارداد که باید به آنها پاسخ بدهد و چون در مرحله انتخاب فیلم توجهی به کیفیت فیلم‌ها نکرده و فیلم‌های عموماً اتفاقی را در جشنواره‌های مورد انتظار رقم نمی‌زنند دو راهکار در پیش دارد. توسل به جشنواره‌های کم‌اعتبار و حتی بی‌اعتبار برای دادن خبر خوب به فیلم‌ساز و تراشیدن معنای موفقیت از هر اتفاق ساده و بدیهی در روند پخش فیلم. این کار برای چنین پخش‌کنندگانی کار سختی نیست؛ چون اساساً با فیلمسازانی مواجه هستند که اطلاع کافی از روند پخش فیلم و رفتار پخش‌کننده را ندارند. فروختن توهم موفقیت در سینما و جشنواره‌ها از این نظر نسبت نزدیکی با توهم ثروت در شرکت‌های هرمی دارد و باور کنید پادشاهان عریان بین فیلم‌سازان ناآگاه کم‌شمار نیستند. تجربه مواجهه با پخش‌کننده‌ای که خود اقدام به ساختن جشنواره‌ای جعلی در بستر Filmfreeway کرده و بعد فیلم‌های خودش را به آنجا فرستاده و چندتایی را برگزیده اعلام کرده، تجربه پخش‌کننده‌ای که ساده‌ترین ایمیل‌هایی که به‌صورت اتوماتیک از طرف جشنواره‌ها برای پیگیری روند پخش فیلم‌ها ارسال می‌شوند را به‌عنوان موفقیت‌های کاذب به فیلم‌ساز اعلام کرده، تجربه پخش‌کننده‌ای که خود اقدام به ساختن لارل جشنواره یا لوح تقدیر کرده تا چیزی برای ارائه به فیلم‌ساز داشته باشد و تجربیات مشابه دیگر متأسفانه تجربه‌های تازه یا دور از ذهنی نیستند.
چنین پخش‌کننده‌هایی به واسطه کیفیت پایین فیلم‌هایی که ارائه می‌دهند، غیراستاندارد بودن مواد تبلیغاتی فیلم‌هایش و ناکافی بودن معیارهای حرفه‌ای در روابط کاری‌شان با جشنواره‌ها، از طرف برگزارکنندگان جشنواره‌ها هم به‌عنوان افراد یا شرکت‌هایی غیرحرفه‌ای با فیلم‌هایی بی‌کیفیت جا می‌افتند. حالا تصور کنید یک یا چند فیلم خوب که ظرفیت‌هایشان برای موفقیت در میان انبوه فیلم‌های بی‌کیفیتی که چنین پخش‌کنندگانی برای جشنواره‌ها ارسال می‌کنند چه سرنوشتی پیدا می‌کنند.
یک رفتار شایع در میان چنین پخش‌کنندگان نابلد ساختن اکانت‌های مجزا برای هر فیلم است. آنها یا توانایی کسب اعتبار به‌عنوان یک پخش‌کننده را ندارند یا اعتبارشان به‌عنوان پخش‌کننده مخدوش است. در نتیجه با ساختن اکانت مجزا به نام فیلم‌ساز یا فیلم ثابت می‌کنند تنها کاری که برای پخش یک فیلم انجام می‌دهند اپراتوری ثبت‌نام در جشنواره‌ها ست. پخش‌کننده اپراتور ثبت‌نام فیلم در جشنواره‌ها نیست.
یک اتفاق دیگر در میان پخش‌کننده‌های تازه‌کار و غیرحرفه‌ای رهاکردن روند پخش فیلم در میانه کار است. آنها به دلیل پیش‌بینی‌های غلط مالی یا دانش اندک وارد مرحله پخش فیلم می‌شوند و بعد از مدتی یا توان ادامه کار را ندارند یا از شنیدن جواب منفی از جشنواره‌ها زودتر از خود فیلم‌سازان خسته شده و کار را رها می‌کنند. در چنین شرایطی فیلم‌ها مهم‌ترین قربانیان این وضعیت هستند.
متأسفانه، به دلایل متعدد که پرداختن به آنها از حوصله این متن خارج است بستر مناسبی برای سودجویی و مخدوش کردن افکار فیلم‌ساز در ایران وجود دارد. راهکار این مسئله هم یادگیری دانش‌پایه، دقت در مرحله گزینش پخش‌کننده و رعایت مناسبات قانونی است.
پ.ن: متنی که مطالعه کردید در مورد کلیات کارهای یک پخش‌کننده و تاثیر او بر روند دیده شدن و موفقیت یک فیلم بحث می‌کند. هر کدام از موارد ذکر شده و موارد تخصصی‌تر دیگر جزئیات متعدد دیگری دارد که در این متن به آن پرداخته نشده است. هدف این متن آشنایی اولیه فیلم‌سازان با مفهوم پخش‌کننده فیلم کوتاه است.
فیدان در شبکه‌های اجتماعی